Giáo dục đại học ở Hoa Kỳ

Có thể đoán chắc là giáo dục ở Hoa Kỳ không hề giống với hệ thống giáo dục ở nước bạn. Bài viết này giới thiệu cho bạn về các loại văn bằng đại học ở Hoa Kỳ, các loại trường khác nhau và một số thuật ngữ và khái niệm quan trọng mà bạn cần biết khi có ý định du học tại một trường đại học ở Hoa Kỳ.

Phân biệt giữa các tên gọi: Đại học và Học viện (College, University và Institute)

Tất cả các cách gọi trên đây đều được dùng cho các trường đại học ở Hoa Kỳ. Trường được gọi là college và institude không hề thấp kém hơn các trường được gọi là university. Trường đại học được gọi là college thường nhỏ hơn và chỉ dạy bậc cử nhân, còn university dạy cả chương trình sau đại học. Từ "school" (trường), "college" và "university" được dùng với nghĩa như nhau. Còn "institue" (viện) thường chuyên dạy các chương trình gồm một nhóm môn có liên quan chặt chẽ với nhau, vì vậy ta thấy các viện như viện công nghệ, viện thời trang, viện hội họa và thiết kế,v.v... đều có những chương trình đặc thù của lĩnh vực mình.

Trong mỗi trường đại học gọi là college hoặc university, bạn có thể thấy có các "trường" (school), chẳng hạn như trường khoa học và nhân văn (liberal arts), hay trường kinh doanh. Mỗi trường sẽ phụ trách các chương trình đào tạo lấy bằng của trườngđại học trong lĩnh vực được giao.

Bằng cử nhân và bằng cao đẳng

Thường phải mất bốn năm để học hết chương trình cử nhân, còn chương trình cao đẳng thường phải mất hai năm. Chương trình cao đẳng có thể thuộc loại chương trình "không chuyển tiếp", tức là sau khi tốt nghiệp sinh viên sẽ đi làm luôn trong một ngành nghề cụ thể, hoặc là chương trình "có chuyển tiếp", tức là tương ứng với hai năm đầu của một chương trình cử nhân. Khi hoàn tất một chương trình được liên thông, sinh viên có thể chuyển tiếp để học năm thứ ba của chương trình bốn năm lấy bằng cử nhân. Chương trình lấy bằng cao đẳng được dạy ở các trường hệ hai năm, gọi là đại học đại cương hoặc cao đẳng cộng đồng (xem phần dưới). Các trường đại học bốn năm thì dạy các chương trình lấy bằng cử nhân, tuy có một số ít trường cũng có cả các chương trình cao đẳng.

Quan điểm giáo dục khoa học và nhân văn (liberal arts)

Giáo dục đại học Hoa Kỳ dựa trên quan điểm giáo dục khoa học và nhân văn (liberal arts), nhằm mục đích cung cấp một nền giáo dục học thuật toàn diện giúp sinh viên phát triển các kỹ năng nói, viết, và lập luận. Khi bắt đầu theo học ở một đại học khoa học và nhân văn hoặc một đại học có chương trình khoa học và nhân văn rất mạnh, sinh viên sẽ học được nhiều môn về nghệ thuật, khoa học xã hội và khoa học tự nhiên. Sau đó họ chọn một môn chuyên sâu (gọi là chuyên ngành), và chuyên ngành này sẽ chiếm từ 25% đến 50% thời lượng học của sinh viên. Ngay cả những sinh viên không theo chương trình khoa học và nhân văn và có ý định sẽ chọn một chuyên ngành khác, thí dụ như kỹ thuật, vẫn phải dành 25% thời lượng để học các môn nhân văn và khoa học xã hội cho đủ yêu cầu của chương trình. Tương tự, một sinh viên chuyên ngành sử vẫn bắt buộc phải học toán và có thể cả khoa học tự nhiên.

Giáo dục chuyên nghiệp

Giáo dục chuyên nghiệp (theo định hướng nghề nghiệp) cũng là một phần của hệ thống đại học của Hoa Kỳ. Các trường đại học lớn thường gồm có một đại học khoa học và nhân văn và một số trường chuyên nghiệp tập trung vào các lĩnh vực như kinh doanh, nông nghiệp, y, luật, báo chí, chính sách công, công nghệ hoặc các vấn đề quốc tế.

Các trường đại học tiểu bang (công lập)

Các trường đại học trực thuộc tiểu bang do Chính phủ các tiểu bang của Hoa Kỳ thành lập và tài trợ (chẳng hạn các tiểu bang California, Michigan hay Texas) để giúp các cư dân của tiểu bang được học tập với chi phí thấp. Các trường này cũng có thể được coi là các trường đại học công để phân biệt với các trường đại học tư. Tên một số trường có ghi thêm "đại học tiểu bang) hoặc vùng địa lý (ví dụ: Trường đại học Đông Carolina hoặc Trường đại học tiểu bang Tây Connecticut). Các trường đại học của tiểu bang thường có quy mô rất lớn, sĩ số sinh viên từ 20.000 trở lên, và thường nhận sinh viên thuộc nhiều thành phần đa dạng hơn so với các trường đại học tư. Học phí ở trường đại học tiểu bang nói chung thấp hơn ở trường đại học tư. Ngoài ra, các cư dân của tiểu bang (sinh sống và đóng thuế trong tiểu bang đó) đóng học phí thấp hơn nhiều so với các sinh viên ngoài tiểu bang. Sinh viên quốc tế và các sinh viên thuộc các tiểu bang khác đều thuộc loại sinh viên ngoài tiểu bang và vì vậy không đường giảm học phí ở các trường đại học tiểu bang. Ngoài ra, các quy định tuyển sinh đối với sinh viên quốc tế cũng khắt khe hơn so với sinh viên là cư dân của tiểu bang. Một số ít trường có cho sinh viên quốc tế được hưởng mức học phí thường trú của cư dân dựa trên các thỏa thuận kết nghĩa giữa hai thành phố hay quốc gia, hoặc các thỏa thuận với các trường bên ngoài Hoa Kỳ. Bạn hãy xin chuyên viên tư vấn giáo dục Hoa Kỳ cho biết quốc gia của bạn hoặc một trường nào đó ở nước bạn có những thỏa thuận như vậy với các đối tác ở Hoa Kỳ hay không.

Các trường đại học tư

Trường tư được tài trợ từ nhiều nguồn: tiền hiến tặng, học phí, trợ cấp nghiên cứu, tiền cựu sinh viên biếu tặng. Học phí ở các trường đại học tư thường cao hơn ở các trường đại học của tiểu bang, nhưng trường tư không phân biệt giữa sinh viên thường trú và sinh viên ngoài tiểu bang. Các trường đạo và các trường đại học một giới đều là trường tư. Nói chung, các trường đại học tư có tổng số sinh viên không tới 20.000, và có trường không quá 2.000 sinh viên.

Các trường cao đẳng cộng đồng

Các trường cao đẳng cộng đồng dạy các chương trình cao đẳng hai năm, thường được gọi là cao đẳng văn khoa (A.A.) hoặc cao đẳng khoa học (A.S.) cùng các chưng trình kỹ thuật và dạy nghề rất tốt. Như tên gọi cho thấy, các trường cao đẳng cộng đồng là những trường đặt cơ sở tại một địa phương có quan hệ chặt chẽ với các trường trung học, với các đoàn thể và các nhà tuyển dụng trong vùng, và nhiều sinh viên các trường cao đẳng cộng đồng này sống gần trường cùng với gia đình. Các trường cao đẳng cộng đồng có thể là trường công hoặc trường tư, và đôi khi được gọi là đại học đại cương hoặc đại học hệ hai năm. Học phí ở trường hai năm thường thấp hơn ở trường bốn năm, và nhiều trường cao đẳng cộng đồng đã ký kết thỏa thuận cho phép sinh viên theo học chương trình liên thông được chuyển thẳng lên năm thứ ba của chương trình cử nhân ở trường đại học bang tại địa phương.

Các trường cao đẳng kỹ thuật và dạy nghề

Các trường này chuyên đào tạo sinh viên đủ khả năng vào làm việc trong một ngành nghề hoặc được nâng bậc trong ngành nghề đó. Các trường này dạy các chương trình ngắn hạn khác để đào tạo sinh viên về lý thuyết cơ bản của một nghề hoặc một công nghệ cụ thể cũng như cách sử dụng công nghệ đó. Các chương trình thường kéo dài hai năm hoặc ngắn hơn. Có khoảng vài nghìn trường cao đẳng kỹ thuật và dạy nghề trên khắp Hoa Kỳ.

Giáo dục từ xa

Giáo dục từ xa là một phương thức học tập rất phổ biến, bao gồm đủ loại chương trình, từ một khóa học nghề ngắn hạn cho đến một chương trình sau đại học tại Hoa Kỳ. Trong mô hình này, sinh viên không phải đến trường để học; thay vào đó, các buổi học được dạy từ xa bằng cách sử dụng các công nghệ như internet, truyền hình vệ tinh, hội thảo từ xa và các phương tiện truyền thông điện tử khác.

Như vậy sinh viên quốc tế có thể học lấy bằng của Hoa Kỳ từ ngay quê nhà của mình, mặc dù họ có thể phải qua Hoa Kỳ một số đợt ngắn ngày để trực tiếp gặp giáo viên hoặc học tập tại trường. Học lấy bằng theo hình thức giáo dục từ xa đòi hỏi sinh viên phải có tinh thần tự giác, toàn tâm và khả năng tự học. Nếu định học từ xa, bạn nên tìm hiểu kỹ chất lượng của chương trình học, tình trạng kiểm định của trường đó ở Hoa Kỳ, và trường đó được công nhận thế nào ở nước bạn, để đảm bảo chọn lựa của bạn phù hợp với các mục tiêu tương lai của bạn.

Học không lấy bằng tại một trường đại học Hoa Kỳ

Bạn có muốn theo học tại một đại học Hoa Kỳ mà không nhằm mục đích lấy bằng? Có thể bạn chỉ muốn trải nghiệm cuộc sống sinh viên tại một trường đại học Hoa Kỳ, đồng thời nâng cao kiến thức trong một số môn học nào đó. Điều này chắc chắn sẽ làm giàu thêm kinh nghiệm học tập của bạn, và các trường đại học Hoa Kỳ sẵn sàng chào đón những sinh viên như vậy. Bạn hãy viết thư cho trường đại học, giải thích trường hợp của mình, và xin thông tin về cách nộp đơn xin việc dưới dạng "sinh viên đặc biệt" hoặc "sinh viên học không lấy bằng".

(Nguồn: Nếu bạn muốn du học tại Hoa Kỳ - Quyển 1- NXB Thanh Niên)
Capstone Việt Nam